Rusya, 47 yıl sonra Ay’daki rekabete yeniden katılmak istiyor
Rusya, 1976’dan bu yana ilk kez Ay’a uzay aracı göndererek uzay yarışında yeniden avantaj elde etmek istiyor.
Rusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos), dün Moskova’nın yaklaşık 5 bin 500 kilometre doğusundaki Vostochniy uzay üssünden Luna-25 uzay aracını taşıyan Soyuz 2.1v roketini uzaya fırlattı.
Başarılı fırlatmanın ardından uçuş yörüngesine giren Luna-25’in yaklaşık bir yıl sürecek görevine 21 Ağustos’ta Ay’ın güney kutbuna iniş yaparak başlaması planlanıyor.
Asıl görevi Ay’ın ortasında bir su kaynağı bulmak olan Luna-25, uzay ışınlarının ve elektromanyetik emisyonların Ay yüzeyindeki etkilerini de inceleyecek.
Roskosmos Lideri Yuriy Borisov, fırlatma sonrasında yaptığı açıklamada, Luna-25’in Ay’a barışçıl amaçlarla gönderildiğini vurgulayarak, 2027, 2028 ve 2030 yıllarında Ay’a uzay aracı göndermeyi planladıklarını söyledi.
Çin ile Ay’da ortak projeler de yürüteceklerine işaret eden Borisov, “Çin’den gelen meslektaşlarımızla bir sonraki aşamaya, yani insanlı görev ve Ay üssünün inşasına başlayacağız.” terimini kullandı.
Luna-25’in ana görevi bir su kaynağını keşfetmek.
Rusya’nın 1976’dan beri Ay’a gönderdiği ilk uzay aracı olan Luna-25, bir iniş platformu ve üzerinde çeşitli aletlerin bulunduğu iki ana modülden oluşuyor.
Luna-25, uzay ışınları ve elektromanyetik emisyonların incelenmesi için yaklaşık 31 kilogram ağırlığındaki çeşitli bilimsel ekipmanların yanı sıra yeri kazabilen ve numune alabilen cihazları içeriyor.
Ay’da kanıtlanmış ilk su keşfi, Hindistan Uzay Ajansı tarafından 2008 yılında Ay’ın yörüngesine giren ilk Hint araştırma uydusu olan Chandrayaan-1’den elde edilen verilerle mümkün oldu.
Luna-25 ayrıca Ay’ın güney kutbunda insan yaşamı için önemli olan ve roket yakıtı olarak kullanılabilecek hidrojen ve oksijeni içeren bir su kaynağı bulmaya çalışacak.
Ay’daki rekabet hızlanıyor
Rusya’nın yanı sıra ABD, Çin ve Hindistan da son yıllarda Ay’da keşif ve madencilik çalışmalarına hız verdi.
ABD ve Çin, 2026’da Ay’a gezici ve sonda göndermeyi planlıyor.
Son olarak 5 Ağustos’ta Hindistan Uzay Araştırma Merkezi tarafından yapılan açıklamada, Ay’ın 14 Temmuz’da güney kutup bölgesinde araştırma yapmak üzere uzaya gönderdiği Chandrayaan-3 keşif aracının başarıyla yörüngeye yerleştirildiği bildirildi.
Chandrayaan-3 başarılı olursa, Hindistan üçüncü Ay keşif görevini gerçekleştirerek ABD, eski Sovyetler Birliği ve Çin’den sonra Ay’a yumuşak iniş yapan 4. ülke olacak.
Uzmanlar, Ay’ın güney kutbundaki suyun gelecekteki Ay görevleri veya Mars’a yapılacak roketler için yakıt çıkarmak için kullanılabileceğini ve bu nedenle birçok ülkenin ilgisini çektiğini vurguluyor.
Rusya’nın ilk ay macerası
Rusya’nın Ay’a uzay aracı gönderme serüveni ilk olarak 20. yüzyılın ikinci yarısında Soğuk Savaş kapsamında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ile ABD arasında yaşanan uzay yarışı sırasında başladı.
Amerikalıları geride bırakan Ruslar, Sovyetler Birliği’nin Vostok insanlı uzay uçuşu programının bir parçası olarak ilk kez uzaya insan gönderdi.
12 Nisan 1961’de Sovyet Kozmonot Yuri Gagarin uzaya gitti. Baikonur Uzay Üssü’nden fırlatılan Vostok uzay aracı, Dünya yörüngesine tam darbe indirdi. Böylece insanlık tarihinin uzay çağı başladı.
Ortada ABD, insanları Ay’a indirmek için Apollo programını geliştirirken, SSCB “Sovyet Ay Programı”nı geliştirdi.
SSCB’nin 1963’te ilk kadın kozmonot Valentina Tereshkova’yı da uzaya göndermesinin ardından ABD, Ay programını hızlandırdı. Sonunda, 20 Temmuz 1969’da Amerika Birleşik Devletleri, ay yüzeyine ilk insanlı uzay uçuşunu yaptı.
Sovyetler Birliği de Ay programına devam etti.
SSCB’nin ilk ay testi Luna-1 ile yapıldı.
Sovyetler Birliği ilk ay testini Luna-1 ile yaptı. 2 Ocak 1959’da Baykonur üssünden fırlatılan uzay aracı, tarihte ilk kez Ay’a ulaştı ve güneş merkezli yörüngeye girdi. Ancak bir arıza nedeniyle araç Ay’ı ıskaladı.
Aynı yıl 12 Eylül’de fırlatılan Luna-2 uzay aracı, tarihte “Ay yüzeyine inen ilk insan yapımı nesne” oldu.
Aynı yıl 4 Ekim’de gönderilen Luna-3, fırlatılmasından üç gün sonra ilk kez hep yarımkürede Dünya’ya bakan “Ay’ın uzak yüzünün” görüntülerini elde etti. Ay’ın yörüngesinin eşzamanlı dönüşüne.
31 Mart 1966’da Sovyetler Birliği tarafından fırlatılan Luna-10 uzay aracı aynı zamanda “Ay’ın ilk yapay uydusu”.
Gezici, Ay’ın çevresini ve görünür ve karşıt yüzeyin kimyasal bileşimini keşfetmek için sabit bir yörüngeye yerleştirildi. Luna-10, “ilk yörüngesini yaparak Ay’ın yörüngesine giren ilk insan yapımı nesne” oldu.
Ay’ın yapay uydusunun çalışması sayesinde bilim insanları, Ay’ın yüzeyindeki kayaların genel kimyasal bileşimini ve türlerini öğrendiler.
– Zond-5, Ay’a giden ve Dünya’ya dönen ilk uzay aracı
Zond-5 uzay aracı 15 Eylül 1968’de fırlatıldı. Ay’ın yörüngesinde dolaşıp aslına sadık bir biçimde Dünya’ya dönen ilk uzay aracı, Ay’a giderken güvertesinde canlıları taşıyan ilk uzay aracı olarak tarihe geçti.
Uzay aracı 21 Eylül’de atmosfere girerek Hint Okyanusu’na indi.
19 Şubat 1969’da Luna-17’nin ilk fırlatma denemesi başarısızlıkla sonuçlandı ve aracı taşıyan roket uçuşundan 52 saniye sonra patladı. İkinci deneme 10 Kasım 1970’te yapıldı ve Ay’ın yüzeyine indi. Bu arada, 16 Temmuz 1969’da Amerika Birleşik Devletleri “Ay’a ilk insan inişini” gerçekleştirdi.
Luna-17, denetlenecek dünyadaki ilk otomatik kendinden tahrikli laboratuvara sahipti.
SSCB’nin son Ay görevi Luna-24 ile tamamlandı
Ruslar bir önceki Ay uzay aracını 9 Ağustos 1976’da fırlattı. Luna-24 uzay aracı Ay’ın yüzeyine iniş yaptıktan sonra 2 metre derinlikten sondaj yaparak toprak elde etti.
Araç, ilk kez eser miktarda su bulunan 170 gram toprakla Dünya’ya döndü. Ancak bilim adamları bu suyun Ay suyu olduğunu doğrulayamadı.
Luna-24, SSCB’nin son Ay göreviydi.
